Op een klein pleintje temidden van een vijfsprong op de Oude Katsei, eertijds aan de kruising der wegen van ‘de Katzije’ en ‘de Straete van Kleyne Vorssen naer Sinct Truyden’, treffen we een knus kapelletje aan, toegewijd aan O. L. Vrouw van Bijstand. In de volksmond wordt ze ook wel de ‘Witte Kapel’ genoemd.
Algemeen wordt aangenomen dat dit bouwwerk werd opgetrokken in 1785. Hiervoor baseert men zich op een bewaard gebleven overblijfsel van een vroegere houten deur waarop de inscriptie ‘IAN KEESN ANN FEB 25 1785’ staat. We kunnen echter met zekerheid stellen dat er op deze plaats reeds een kapel stond vóór 1651. In dat jaar werd er immers, in opdracht van de Abdij van Park van Heverlee, door de Tiense landmeter Joris Subil een betrouwbare kaart van Niel opgetekend waarop een kapel met lindeboom te zien is. Op bijgevoegde kaart is de bewuste locatie met blauwe pijl aangeduid. Amper 46 jaar later, in 1697, werd deze kapel met lindeboom nog eens opgenomen in het Kaartboek van de Abdij van St.-Truiden. Deze kapel is trouwens de oudste kapel van Groot-Gingelom welke we op kaart hebben teruggevonden.
De kapel is gebouwd op een rechthoekig grondplan (3,35 m x 2,30 m) met driezijdige sluiting (1,60 m x 1,70 m x 1,60 m). De vaststelling dat de overgang van de zijgevel naar de driezijdige sluiting toe, aan de noordkant afgerond is en aan de zuidkant hoekig, laat vermoeden dat ook hier restauratiewerken hebben plaatsgevonden om het behoud van de huidige kapel te vrijwaren. De kapel heeft een rondbogig portaal, is aan de buitenkant volledig gecementeerd en met schijnvoegen en plint afgewerkt. Het geheel is ondergebracht onder een tentdak van roofing. Centraal in het dak is een smeedijzeren kruis aangebracht. De kapel is omgeven door twee imposante lindebomen en één recent aangeplante esdoorn, waardoor de driehoekige vorm van het pleintje nog eens extra wordt beklemtoond.
De met moderne baksteen opgetrokken binnenmuren en dito altaar zijn een minpuntje aan dit strategisch gelegen kapelletje. Zeer fraai is echter het witgeschilderde houten altaar met sober ‘tabernakel’ waarop het beeld van O. L. Vrouw van Bijstand staat. Naast talloze beeldjes welke via giften onderdak in de kapel hebben gevonden, wisten de beelden van St.-Sebastiaan, patroonheilige van de kerk van Niel, en één der aartsengelen hier een speciaal plaatsje op te eisen. Twee kerkstoelen vervolledigen het interieur van de kapel.
Het kapelletje wordt meestal bezocht om, zoals de naam al doet vermoeden, hulp en bijstand te vragen in uitzichtloze situaties. Indien het weer het toelaat gaat er op een donderdagavond in de maand mei een openluchtmis door aan deze kapel. Ook aan de 2 andere kapellen in Niel vindt er traditiegetrouw op een donderdagavond een mis plaats.
De kapel is mooi onderhouden en de immer brandende kaarsjes geven ons het warme gevoel dat ook aan deze kapel voldoende aandacht wordt geschonken…
Aan de zuidzijde van de kapel werd op ondoordachte wijze een eeuwenoud stenen kruis in de grond geplaatst. Het kruis dat sinds mensenheugenis heeft gestaan aan de overkant van de straat langs de Oude Katsei, werd in het laatste decennium van de 20e eeuw tijdens werkzaamheden aangereden en doormidden gebroken. Om te vermijden dat het kruis uit het straatbeeld zou verdwijnen kreeg het een plaatsje op het rustig gelegen pleintje rond de kapel. Hier liep het echter grondig mis. In plaats van het kruis in zijn geheel naar de overkant te verhuizen werd enkel het bovenstuk van het kruis genomen en in de beton verankerd. Deze enorme miskleun heeft tot gevolg dat de voet van het stenen kruis verdwenen is en het bovenste deel op een lachwekkende manier tot aan de armen van het kruis in de grond verdween. De moeilijk leesbare inscriptie op het eeuwenoude kruis is daardoor gedoemd om nooit meer ontcijferd te worden. We kunnen u echter wel meegeven dat het naar alle waarschijnlijkheid gaat om een ‘ongevalskruis’. Via overlevering menen we te weten dat het hier ging om een dodelijk ongeval van iemand die zou zijn gevallen van een kar, gespannen achter één of meerdere ossen. In de 16e-17e eeuw was het zeer gebruikelijk dat er op de plaats van het ongeval een kruis werd geplaatst om voorbijgangers op te roepen om te bidden voor het zielenheil van de overledene.
Meer informatie over deze en alle andere kapellen van de gemeente Gingelom kan U in onze publicatie ‘Kapelletjes langs ’s Heeren wegen te Gingelom‘ terugvinden. Deze uitgave is verkrijgbaar via het secretariaat of in de bibliotheek van Gingelom.