Bij het buitenrijden van Jeuk richting Rukkelingen treffen we aan de vijfsprong, waar de Walenweg wordt gekruist, op een natuurlijk verhoog een klein houten kapelletje aan, opgehangen aan een oude lindenboom. Vroeger stonden hier drie lindenbomen; één staat nog recht, een tweede lindenboom is nog goed zichtbaar als stronk waaruit inmiddels een mooie linde is ontsproten, de derde, inmiddels volledig verdwenen lindenboom, laat zich gissen in de derde hoek van de verhevenheid. Vooral de aanwezigheid van een overblijfsel van een stenen grenspaal maakt dat deze locatie heel bijzonder is.
Het zou hier kunnen gaan om een christianisatie van een gewoonte bij de Grieken om langs wegkanten en bij kruispunten een beeld van Hermes op een fallische grenspaal of wegwijzerpaal te plaatsen. Deze palen werden hermen genoemd, verwijzend naar deze Griekse beschermgod van de handel en patroon van de reizigers.
Men weet dat de Romeinen vele Griekse gebruiken overnamen; op kruispunten werden de beschermgeesten van de buurt, de zogenaamde ‘Lares compitales’, speciaal vereerd in het ‘Lararium’ (een schrijn, nis of kleine kapel) dat er werd opgericht. Mogelijk houdt de Lares-cultus verband met de cultus van het gestorven familiehoofd die zegen bracht over huis en akkers. Ze werden ook vaak gezien als geleider van de dode zielen; kruisingen der wegen golden immers als de grens tussen leven en dood. Tijdens speciaal daartoe opgerichte feestdagen, de ‘Compitalia’, werden offers gebracht bij deze kapellen.
Ook in de middeleeuwen waarbij een grote versnippering van het grondgebied centraal stond met talrijke grenzen van dorpen en landerijen als gevolg, werd de gewoonte overgenomen om op grenspaaltjes een kapelletje op te richten. De locatie die we hier aantreffen kan bijgevolg een overblijfsel zijn van deze heidense overleveringen.
Het huidige boomkapelletje met beeldje van O. L. Vrouw van Lourdes werd in 2006 door een Waalse bedevaarder aangebracht. Een verscheidenheid in kunststofbloemen tegen de boomstam geeft aan dat ook dit kapelletje niet vergeten wordt…
aan de linde op de grens van Jeuk met Rukkelingen
Wegens zijn volkskundige, esthetische en ruimtelijk-structurele waarde werd deze vijfsprong op 22.12.2016 als beschermd monument en dorpsgezicht geklasseerd.
Meer informatie over deze en alle andere kapellen van de gemeente Gingelom kan U in onze publicatie ‘Kapelletjes langs ’s Heeren wegen te Gingelom‘ terugvinden. Deze uitgave is verkrijgbaar via het secretariaat of in de bibliotheek van Gingelom.